Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

rudis agminum

  • 1 rudis

    1.
    rŭdis, e, adj. [cf. crudus], unwrought, untilled, unformed, unused, rough, raw, wild (cf. crudus): omnis fere materia non deformata, rudis appellatur, sicut vestimentum rude, non perpolitum: sic aes infectum rudusculum, Cincius ap. Fest. p. 265 Müll. (class.; esp. freq. in the trop. signif.).
    I.
    Lit.:

    terra (opp. restibilis),

    Varr. R. R. 1, 44, 2; so,

    terra,

    id. ib. 1, 27, 2:

    ager,

    Col. 3, 11, 1:

    campus,

    Verg. G. 2, 211:

    humus,

    Ov. M. 5, 646:

    rudis atque infecta materies,

    Petr. 114, 13; cf.:

    rudis indigestaque moles (Chaos),

    Ov. M. 1, 7:

    marmor,

    Quint. 2, 19, 3:

    saxum,

    id. 9, 4, 27; cf.:

    signa (de marmore coepto),

    Ov. M. 1, 406:

    aes (opp. signatum),

    Plin. 33, 3, 13:

    hasta,

    rudely finished, ill-made, Verg. A. 9, 743; cf.:

    novacula (with retusa),

    Petr. 94, 14:

    circumjectus parietum,

    Plin. 11, 51, 112, § 270:

    caementum,

    Tac. Or. 20 (with informes tegulae):

    lana,

    Ov. M. 6, 19:

    textum,

    rough, coarse, id. ib. 8, 640; so,

    vestis,

    id. F. 4, 659:

    herba,

    wild, Mart. 2, 90, 8: cf.

    uva,

    unripe, green, hard, id. 13, 68.— Neutr. plur. as subst.: detrahit doctrina aliquid, ut lima rudibus et cotes hebetibus, Quint. 2, 12, 8. —
    B.
    Poet., transf., young, new (cf. integer):

    illa (carina, sc. Argo) rudem cursu prima imbuit Amphitriten,

    untried, not yet sailed on, Cat. 64, 11;

    hence, also, Argo,

    Luc. 3, 193:

    agna,

    Mart. 9, 71, 6:

    filia,

    id. 7, 95, 8:

    dextram cruore regio imbuit,

    Sen. Troad. 217:

    pannas,

    new, Vulg. Matt. 9, 16. —
    II.
    Trop., rude, unpolished, uncultivated, unskilled, awkward, clumsy, ignorant; hence (like ignarus), with gen., unacquainted with, inexperienced in, etc. (cf. imperitus).
    (α).
    Absol.:

    consilium,

    Plaut. Poen. 1, 1, 61; cf.:

    forma ingenii impolita et plane rudis,

    Cic. Brut. 85, 294:

    incohata ac rudia,

    id. de Or. 1, 2, 5:

    quae rudia atque imperfecta adhuc erant,

    Quint. 3, 1, 7:

    rudia et incomposita,

    id. 9, 4, 17:

    vox surda, rudis, immanis, dura, etc.,

    id. 11, 3, 32:

    modulatio,

    id. 1, 10, 16; cf.:

    modus (tibicinis),

    Ov. A. A. 1, 111:

    rude et Graecis intactum carmen,

    Hor. S. 1, 10, 66:

    stilus (with confusus),

    Quint. 1, 1, 28; 12, 10, 3:

    animi,

    id. 1, 10, 9 (with agrestes);

    1, 1, 36: adhuc ingenia,

    id. 1, 2, 27; cf.

    ingenium,

    Hor. A. P. 410:

    rudis fuit vita priscorum et sine litteris,

    Plin. 18, 29, 69, § 284:

    saeculum,

    Quint. 2, 5, 23; 12, 11, 23; Tac. H. 1, 86:

    anni,

    i. e. young, early, Quint. 1, 1, 5; Tac. A. 13, 16 fin.; cf.:

    adhuc aetas,

    id. ib. 4, 8:

    rudem me et integrum discipulum accipe et ea, quae requiro, doce,

    Cic. N. D. 3, 3, 7; Quint. 2, 3, 3; 3, 6, 83:

    Aeschylus rudis in plerisque et incompositus,

    id. 10, 1, 66:

    tam eram rudis? tam ignarus rerum? etc.,

    Cic. Sest. 21, 47; so (with ignarus) Quint. 1, 8, 4:

    rudis ac stultus,

    id. 11, 3, 76:

    illi rudes homines primique,

    id. 8, 3, 36; 10, 2, 5:

    illi rudes ac bellicosi,

    id. 1, 10, 20:

    nescit equo rudis Haerere ingenuus puer,

    Hor. C. 3, 24, 54.—
    (β).
    With in and abl.:

    cum superiores alii fuissent in disputationibus perpoliti, alii in disserendo rudes,

    Cic. Rep. 1, 8, 13:

    (oratorem) nullā in re tironem ac rudem esse debere,

    id. de Or. 1, 50, 218; (with hebes) id. ib. 1, 58, 248:

    rudis in re publicā,

    id. Phil. 6, 6, 17:

    in causā,

    id. Fam. 4, 1, 1:

    in jure civili,

    id. de Or. 1, 10, 40:

    in minoribus navigiis,

    id. ib. 1, 38, 174:

    omnino in nostris poëtis,

    id. Fin. 1, 2, 5:

    sermo nullā in re,

    id. de Or. 1, 8, 32.—With simple abl. (very rare):

    Ennius ingenio maximus, arte rudis,

    Ov. Tr. 2, 424:

    arte,

    Stat. Th. 6, 437:

    studiis,

    Vell. 2, 73, 1.—
    (γ).
    With gen.:

    imperiti homines rerum omnium rudes ignarique,

    Cic. Fl. 7, 16:

    dicat se non imperitum foederis, non rudem exemplorum, non ignarum belli fuisse,

    id. Balb. 20, 47:

    provinciae rudis,

    id. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    Graecarum litterarum,

    id. Off. 1, 1, 1; Nep. Pelop. 1, 1:

    rei militaris,

    Cic. Ac. 2, 1, 2:

    harum rerum,

    id. Verr. 2, 2, 35, § 87:

    artium,

    Liv. 1, 7:

    bonarum artium,

    Tac. A. 1, 3:

    facinorum,

    id. ib. 12, 51:

    agminum,

    Hor. C. 3, 2, 9:

    civilis belli,

    id. Ep. 2, 2, 47; cf.:

    bellorum (elephanti),

    Flor. 4, 2, 67:

    operum conjugiique,

    Ov. F. 4, 336:

    somni,

    i. e. sleepless, id. M. 7, 213:

    dicendi,

    Tac. A. 1, 29.—
    (δ).
    With ad (very rare):

    rudem ad pedestria bella Numidarum gentem esse,

    Liv. 24, 48, 5:

    ad quae (spectacula) rudes tum Romani erant,

    id. 45, 32, 10; 10, 22, 6; 21, 25, 6:

    ad partus,

    Ov. H. 11, 48:

    ad mala,

    id. P. 3, 7, 18:

    rudes adhuc ad resistendum populos,

    Just. 1, 1, 5:

    rudis natio ad voluptates,

    Curt. 6, 21, 9; 8, 8, 24.—
    (ε).
    With dat. (very rare):

    fontes rudes puellis,

    i. e. strange, Mart. 6, 42, 4.—
    (ζ).
    With inf.:

    nec ferre rudis medicamina,

    Sil. 6, 90:

    Martem rudis versare,

    id. 8, 262.— Comp., sup., and adv. do not occur.
    2.
    rŭdis, is, f. ( abl. sing. rudi, Capitol. Opil. Macr. 4, 5), a slender stick or rod.
    I.
    To stir with in cooking; a stirring-stick, spatula:

    versato crebro duabus rudibus,

    Cato, R. R. 79; so,

    ferreae,

    Plin. 34, 18, 50, § 170; cf. rudicula.—
    II.
    A staff used by soldiers and gladiators in their exercises (perh. a wooden sword), answering to a quarter-staff, a foil (freq. and class.):

    (milites) rudibus inter se in modum justae pugnae concurrerunt,

    Liv. 26, 51; 40, 6 and 9 Drak. N. cr. (al. sudibus); Ov. Am. 2, 9, 22; id. A. A. 3, 515:

    rudibus batuere,

    Suet. Calig. 32.—Hence, transf.: PRIMA or SVMMA RVDIS (also in one word, SVMMARVDIS), the first or head fencer, the fencing-master, Inscr. Orell. 2575; 2584: SECVNDA RVDIS, the second fencer, the fencing-master ' s assistant, ib. 2573 sq.—A gladiator received such a rudis when honorably discharged (whence he was called rudiarius):

    tam bonus gladiator rudem tam cito accepisti?

    Cic. Phil. 2, 29, 74:

    acceptā rude,

    Juv. 6, 113:

    essedario rudem indulgere,

    Suet. Claud. 21.—And hence transf. to other persons who receive an honorable discharge:

    tardā vires minuente senectā, Me quoque donari jam rude tempus erat,

    i. e. to dismiss, discharge, Ov. Tr. 4, 8, 24; id. Am. 2, 9, 22; cf.:

    spectatum satis et donatum jam rude,

    Hor. Ep. 1, 1, 2 (v. Orell. ad h. l.):

    ergo sibi dabit ipse rudem,

    Juv. 7, 171; Mart. 3, 36, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > rudis

  • 2 agmen

    agmĕn, ĭnis, n. [as if contr. from agimen, from ago; cf.: tegimen, tegmen, from tego].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., a train, i. e. a collected multitude in motion or moving forwards; of things of any kind, but esp. (so most freq. in prose) of men or animals. —Of streams of water, motion, course, current: quod per amoenam urbem lent fluit agmine flumen, Enn. ap. Macr. S. 6, 4:

    inde super terras fluit agmine dulci,

    Lucr. 5, 272; cf. id. 6, 638; also,

    in imitation of Enn., Virg. and Val. Fl.: leni fluit agmine Thybris,

    Verg. A. 2, 782; cf. Val. Fl. 4, 721.—Of a train or succession of clouds:

    denso sunt agmine nubes,

    Lucr. 6, 100.—Of rain:

    immensum caelo venit agmen aquarum,

    body, mass, Verg. G. 1, 322 —Of atoms:

    agmine condenso naturam corporis explent,

    crowded into a compact mass, Lucr. 1, 607.—Of oars:

    agmine re morum ceieri,

    with quick plashing of oars, Verg. A. 5, 211.—Of a flock of birds: agmi ne magno. Corvorum. Verg. G. 1, 381.—Of a snake winding onwards:

    cum medii nexus extremaeque agmina caudae Solvuntur,

    Verg. G. 3, 424; cf. id. A. 2, 212.—Of clouds of dust following any thing in rapid motion, as men, animals, etc.:

    agmina cervi Pulverulenta,

    Verg. A. 4, 154.—And, as subst. concr., of birds turba Agminis aligeri, of the winged band, Verg A. 12, 249.—Of ants;

    frugilegas aspeximus agmine longo formi cas,

    Ov. M 7, 624; so id. ib. 7, 638.—Of the stars: diffugiunt stellae;

    quarum agmina cogit Lucifer,

    Ov. M. 2, 114; so id. ib. 11, 97 al.—Eap. of a company of persons, a multitude, troop, crowd, number, band:

    ut a Brundisic nsque Romam agmen perpetuum totius Italiae viderem,

    Cic. Pis. 22:

    magno senatorum agmine,

    Tac. H. 3, 55:

    ingens mulierum agmen,

    Liv. 2, 40:

    muliebre et miserabile agmen,

    Tac. A. 1, 40: numerosum agmen reorum, Plin Ep. 3, 9, and Tac. H. 4, 6: Eumenidum agmina, Verg A. 4, 469.—But particularly,
    B.
    The train, procession, march, progress of an army:

    de castris, de agminibus, etc., dicere,

    Cic. de Or. 1, 48, 210:

    ne miles gregarius in castris, neve in agmine servum aut jumentum haberet,

    Sall. J. 45, 2:

    pugnatum saepe directā acie, saepe in agminibus, saepe eruptionibus,

    Vell. 2, 47:

    effuso agmine abire,

    Liv. 44, 39:

    uno agmine victores cum victis in urbem irrupere,

    id. 2, 30;

    uno agmine persequentes,

    Vulg. Judith, 15, 4 al. —
    II.
    Transf., concr., an army, and properly considered as in motion, on the march (while exercitus is a disciplined army, and acies an army in battle-array) —As soon as the signal for marching was given, the Extraordinarii and the allies of the right wing, with their baggage, first put themselves in motion, then the legions, and last the allies of the left wing, with a part of the cavalry, which either rode behind the army, ad agmen claudendum or cogendum. to close the train, i. e. to keep it to gether or on the side in such an order (composito agmine, non itineri magis apto quam proelio) that it might be easily put into the line of battle, if the enemy ven tured to attack it; cf. Sall. J. 46, 6.—An army in close ranks was called agmen justum, Tac. H. 1, 68, or agmen pilatum, Serv. ad Verg. A. 12, 121—When there was no apprehension of the enemy, less care was taken for the protection of the army:

    agmine incauto, i. e. minus munito, ut inter pacatos, ducebat, sc. consul,

    Liv. 35, 4.—

    The order of march was, however, different, according to circumstances and the nature of the ground,

    Liv. 35, 4; 27, 28; and cf. Smith's Antiq.—Sometimes the army marched in the form of a square, agmen quadratum, with their baggage in the middle, so as to be in battle-array on meeting the enemy; hence agmen quadratum often means the same as acies triplex, an army formed in line of battle, only that the former indicates that they are on the march, and the latter that they are at rest.—Hence, like acies, with the epithet primum, the vanguard, Liv. 34, 28; Tac. Agr. 35:

    medium,

    the centre, Liv. 10, 41; Tac. H. 4, 22:

    extremum,

    Liv. 34, 28; Tac. H. 2, 100;

    or, novissimum,

    the rear, rearguard, Liv. 44, 33; so,

    extremi agminis,

    Vulg. Deut. 25, 18:

    ut inde agmine quadratc ad urbem accederet,

    marching in a square, Cic. Phil. 13, 8:

    pariter atque in conspectu hostium quadrato agmine incedere,

    Sall. J 100, 1; cf. id. ib. 46, 6, 7:

    Hannibal agmine quadrato amnem ingressus,

    Liv. 21, 5; se id. 31, 36; 37, 39:

    quadrato agmine velut in aciem irent,

    Curt. 5, 1, 19 al. —Sometimes, esp. in the poets in the plur., in gen. [p. 73] sense, = exercitus or copiae, an army, host, troops:

    huic tanto agmini dux defuit,

    Just. 12, 10:

    occidit Daci Cotisonis agmen,

    Hor. C. 3, 8, 18:

    agmina curru Proterit,

    Verg. A. 12, 329:

    barbarorum Claudius agmina diruit,

    Hor. C. 4, 14, 29; so id. S. 2, 1, 14; id. Epod. 17, 9; Ov. M. 3, 535; 5, 151, 161; 6, 423:

    Del agminum Israël,

    Vulg. 1 Reg. 17, 45:

    agmina ejus dispergam,

    ib. Ezech. 12, 14; 38, 6.—For military service, warfare:

    rudis agminum Sponsus,

    Hor. C. 3, 2, 9.—
    B.
    Trop.
    1.
    An army, troop, band, multitude:

    educenda dictio est ex hac domesticā exercitatione et umbratili medium in agmen, in pulverem, in clamorem, in castra, aciemque forensem,

    i. e. before the public, Cic. de Or. 1, 34, 157:

    e Brundisio usque Romam agmen perpetuum totius Italiae,

    an unbroken train, id. Pis. 22, 51:

    ingens mulierum agmen,

    Liv. 2, 40; 9, 17:

    agmina Eumenidum,

    Verg. A. 4, 469; 6, 572:

    agmina comitum,

    Ov. Tr. 14, 30:

    in angusto fidus comes agmine turbae,

    Tib. 1, 5, 63:

    numerosum agmen reorum,

    Plin. Ep. 3, 9:

    agmen occupationum,

    an army of, id. ib. 2, 8.—
    2.
    March, movement:

    agmina fati et volumina,

    Gell. 6, 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > agmen

  • 3 agmen

    inis n. [ ago ]
    1) толпа (движущаяся), вереница (hominum, mulierum L); стая (aligerum, avium, ferarum O); рой (sc. apium V); сонм ( stellarum O)
    a. aquarum Vливень
    a. pulverulentum Vоблако пыли
    2) поход, переход, марш
    3) полчище, войсковая колонна, отряд (в дороге, во время перехода)
    a. primum Csавангард
    medium a. Csцентр колонны
    a. extremum или novissimum Csарьергард
    a. claudere Cs или cogere L — замыкать движение, быть в арьергарде
    nec duces esse nec a. cogere погов. C — не быть ни полководцами, ни арьергардными бойцами (т. е. не первыми, но и не последними)
    a. impedimentorum Hirtвойсковой обоз
    fugae simile a. L — движение (марш), близкое к бегству
    agmine certo V — уверенным движением, прямо, напрямик
    5) извилистое движение ( caudae V); изгиб, поворот ( remorum V); превратность ( agmina fati AG)
    7) поход, война ( Iliacum V)

    Латинско-русский словарь > agmen

  • 4 agmen

    agmen, minis, n. (v. ago; vgl. altind. ájman, ›Bahn, Zug‹), der Zug, sowohl die Bewegung, als die sich bewegende Menge od. Masse, I) im allg.: 1) lebender Wesen: a) von Menschen, der Zug, Trupp, die Schar, agmen perpetuum totius Italiae, Cic.: stipatus agmine patriciorum, Liv.: hominum turba mulierum puerorumque agminibus immixta, Liv.: magnus comitatus fuit regius cum amicorum tum satellitum turbā stipante; non minore agmine legati venerunt, Liv. – Eumenidum agmina, Verg.: agminibus comitum qui modo cinctus erat, Ov. – b) v. Tieren = der Zug, Schwarm, die Koppel (Hunde), Kette (Rebhühner), das Rudel (Hirsche), rapidum agmen, v. Jagdhunden, Ov.: agmen ferarum, Ov.: aligerum agmen, v. Schwänen, Verg.: frugilegas aspeximus agmine longo formicas, Ov.: graniferum agmen, v. Ameisen, Ov.; vgl. unten no. II, 2, d.

    2) v. Lebl.: a) vom Zug, Strom des Wassers, leni od. dulci fluit agmine flumen (Thybris u. dgl.), sanftwallenden Zuges, Enn., Lucr. u. Verg.: u. vom Regenstrom, immensum caelo venit agmen aquarum, ein endloses Heer von Gewässern, Verg. – b) von den Atomen, agmine condenso naturam corporis explent, in einen dichten Haufen gedrängt, Lucr. 1, 606. – c) von den Wolken, ubicumque magis denso sunt agmine nubes, wo die Wolken dichter sich häufen, Lucr. 6, 100. – d) vom »Zuge« der Ruder, agmine remorum celeri, mit raschem Ruderschlag, Verg. Aen. 5, 211. – e) vom »Zuge«, von der »Menge Gänge« der Speisen, coli tanto agmine mensas, Sil. 11, 284. – f) von der »Reihe« der Zähne, terna agmina adunci dentis, Stat. Theb. 5, 509. – g) von den »Windungen« der Schlange, extremae agmina caudae, Verg.: illi agmine certo (sicheren Zuges) Laocoonta petunt, Verg. – h) von den »Schwingungen« der Lanze, tremulo venit agmine cornus, Sil. 14, 442. – i) von einer in sich zusammenhängenden Menge, agmen vitis, ein Reisigbündelchen von Rebenholz, Cael. Aur. chron. 2, 13, 167. – k) übtr.: α) vom »Zuge« der Rede, crispum agmen orationis, Gell. 1, 4, 4. – β) des Schicksals, agmina fati et volumina, die unerforschlichen Wege des Sch., Gell. 6, 2, 5. – γ) v. der Menge der Geschäfte, tot nexibus, tot quasi catenis maius in dies occupationum agmen extenditur, dehnt sich der Zug (die Reihe) der G. aus, Plin. ep. 2, 8. § 3.

    II) als milit. t.t., der Heereszug, d.i. 1) abstr., der Zug, Marsch eines Heeres, der Heereszug, Marschzug, die Marschkolonne, ne miles gregarius in castris neve in agmine servum aut iumentum haberet, Sall.: citato agmine iter, Liv.: effuso agmine abire, Liv.: de exercitu, de castris, de agminibus dicere, Cic.: rudis agminum, der Märsche (poet. = des Kriegsdienstes), Hor. carm. 3, 2, 9.

    2) konkr.: a) der Heereszug, die Marschkolonne, der auf dem Marsche befindliche Heerhaufen, α) des Fußvolks, phalanx, agmen magis, quam acies, Liv.: magis agmina, quam acies in via concurrerunt, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 57, 12 viele Beisp.): intentus miles, ut ordo agminis in aciem assisteret, sowie der Zug geordnet war, zur Schlacht auch anzutreten, Tac.: retro in agmen suorum infenso cessit hosti, Liv. – agmine, im Zuge, zugweise, agmine ingredi, agmine ire ad Urbem, Liv. – uno agmine abire, irrumpere in Urbem, Liv. - – agmine instructo, in gerüstetem Zuge, marschfertig, Liv.; ähnlich agmine facto, in geschlossenem Zuge, Verg.: tripertito agmine, in drei Heerhaufen (Marschkolonnen) geteilt, Tac. – agm. pilatum, Verg., od. iustum, Tac., ein in geschlossenen Reihen marschierendes Kriegsheer. – agmen confertum, ein dicht gedrängter, dicht geschlossener Heerhaufen, Sen. ad Marc. 16, 4 (vgl. unten no. d aus Verg. georg. 3, 369 sq.). – agm. quadratum, das in geordnetem Zuge (der nach allen vier Seiten hin sofort Front machen u. in Schlachtordnung treten konnte, mit dem Gepäck in der Mitte) marschierende Kriegsheer (so daß das ganze Heer gleichsam ein Parallelogramm bildete, also nie = bataillon carré); dah. oft agmine quadrato, »in geordnetem Zuge, in geschlossenen Gliedern, in Schlachtordnung, en ligne«, zB. incedere, ire, ingredi, Sall., Curt. u.a.: u. dav. munito agmine, in gedecktem Zuge, Sall.: u. im Ggstz. agmine incauto, ut inter pacatos, Liv. – agm. obliquum, in schiefer Schlachtordnung aus der Flanke marschierend, Curt.: agm. primum, der Vortrab, die Vorhut, Spitze (des Heeres auf dem Marsche), Caes.: agm. medium, die Mitte (das Zentrum), Caes.: agm. extremum od. novissimum, der Nachtrab, die Nachhut, Caes. u.a. – agmen ducere, den Zug, das Heer anführen, Cic. Tusc. 2, 35 (v. Marius): ducit Amazonidum agmina Penthesilea, Verg. Aen. 1, 490. – agmen claudere, den Zug schließen u. decken, Curt.: agmen claudere et novissimis praesidio esse, den Zug schließen und die Nachhut bilden, Caes. – agmen cogere, den Zug hinten zusammenhalten (so daß die einzelnen hübsch beim Zuge bleiben) und decken, primae legionariae cohortes ibant, levis armatura et equites agmen cogebant, Liv. (vgl. unten no. d aus Solin. 25, 4). – agmen constituere, mit dem Zuge Halt machen, Sall. u.a. (s. Drak. Liv. 27, 16, 11 Beisp. aus Liv.). – agmen carpere, s. carpo. – im Bilde, educenda deinde dictio est ex hac domestica exercitatione et umbratili medium in agmen (mitten in den Heereszug), in pulverem, in clamorem, in castra atque in aciem forensem, Cic.: ut nec duces simus nec agmen cogamus, weder die Ersten noch die Letzten seien, Cic.: velut in agmen et numerum, gleichs. den Zug zu schließen u. die Zahl voll zu machen, Tac. – β) der Reiter, agm. equitum, Liv.: agm. equestre, Ov. – b) vom Zug der Flotte (weil dem Zug des Landesheeres ähnlich), das Geschwader, Liv. 21, 27, 8 (wo navium agmen); 31, 13, 1; 33, 41, 9; 37, 29, 7 u. 8. – c) vom Zuge des Gepäckes impedimentorum, Tac. ann. 2, 5: omnium impedimentorum agmen cogere (vgl. vorher no. a, α), Hirt. b.G. 8, 8, 3: non minore agmine rerum captarum quam suo prae se acto, Liv. 34, 52, 2. – d) übtr., v. Zuge gleichs. ein Heer bildender Tiere, natu maximus (elephantus) ducit agmen, aetate proximus cogit sequentes (vgl. vorher no. a), Solin. 25, 4: conferto agmine cervi torpent mole novā, Verg. georg. 8, 369 sq. (vgl. vorher no. a aus Sen. ad Marc. 16, 4): e pastu decedens agmine magno corvorum exercitus, Verg.: v. Ameisen, it nigrum campis agmen; u. pars agmina cogunt (s. oben no. a), Verg.: apes agmine facto (in geschlossenem Zuge, s. oben no. a) ignavum fucos pecus a praesepibus arcent, Verg. – u.v. personif. lebl. Ggstdn., venti velut agmine facto, quā data porta, ruunt, Verg.: diffugiunt stellae, quarum agmina cogit Lucifer, Ov. – v. der Zeit, sic ordinandus est dies omnis, tamquam cogat agmen, der letzte sei (s. no. a), Sen. ep. 12, 7. – / agmen, f., Iord. Get. 7, 50.

    lateinisch-deutsches > agmen

  • 5 agmen

    agmen, minis, n. (v. ago; vgl. altind. ájman, ›Bahn, Zug‹), der Zug, sowohl die Bewegung, als die sich bewegende Menge od. Masse, I) im allg.: 1) lebender Wesen: a) von Menschen, der Zug, Trupp, die Schar, agmen perpetuum totius Italiae, Cic.: stipatus agmine patriciorum, Liv.: hominum turba mulierum puerorumque agminibus immixta, Liv.: magnus comitatus fuit regius cum amicorum tum satellitum turbā stipante; non minore agmine legati venerunt, Liv. – Eumenidum agmina, Verg.: agminibus comitum qui modo cinctus erat, Ov. – b) v. Tieren = der Zug, Schwarm, die Koppel (Hunde), Kette (Rebhühner), das Rudel (Hirsche), rapidum agmen, v. Jagdhunden, Ov.: agmen ferarum, Ov.: aligerum agmen, v. Schwänen, Verg.: frugilegas aspeximus agmine longo formicas, Ov.: graniferum agmen, v. Ameisen, Ov.; vgl. unten no. II, 2, d.
    2) v. Lebl.: a) vom Zug, Strom des Wassers, leni od. dulci fluit agmine flumen (Thybris u. dgl.), sanftwallenden Zuges, Enn., Lucr. u. Verg.: u. vom Regenstrom, immensum caelo venit agmen aquarum, ein endloses Heer von Gewässern, Verg. – b) von den Atomen, agmine condenso naturam corporis explent, in einen dichten Haufen gedrängt, Lucr. 1, 606. – c) von den Wolken, ubicumque magis denso sunt agmine nubes, wo die Wolken dichter sich häufen, Lucr.
    ————
    6, 100. – d) vom »Zuge« der Ruder, agmine remorum celeri, mit raschem Ruderschlag, Verg. Aen. 5, 211. – e) vom »Zuge«, von der »Menge Gänge« der Speisen, coli tanto agmine mensas, Sil. 11, 284. – f) von der »Reihe« der Zähne, terna agmina adunci dentis, Stat. Theb. 5, 509. – g) von den »Windungen« der Schlange, extremae agmina caudae, Verg.: illi agmine certo (sicheren Zuges) Laocoonta petunt, Verg. – h) von den »Schwingungen« der Lanze, tremulo venit agmine cornus, Sil. 14, 442. – i) von einer in sich zusammenhängenden Menge, agmen vitis, ein Reisigbündelchen von Rebenholz, Cael. Aur. chron. 2, 13, 167. – k) übtr.: α) vom »Zuge« der Rede, crispum agmen orationis, Gell. 1, 4, 4. – β) des Schicksals, agmina fati et volumina, die unerforschlichen Wege des Sch., Gell. 6, 2, 5. – γ) v. der Menge der Geschäfte, tot nexibus, tot quasi catenis maius in dies occupationum agmen extenditur, dehnt sich der Zug (die Reihe) der G. aus, Plin. ep. 2, 8. § 3.
    II) als milit. t.t., der Heereszug, d.i. 1) abstr., der Zug, Marsch eines Heeres, der Heereszug, Marschzug, die Marschkolonne, ne miles gregarius in castris neve in agmine servum aut iumentum haberet, Sall.: citato agmine iter, Liv.: effuso agmine abire, Liv.: de exercitu, de castris, de agminibus dicere, Cic.: rudis agminum, der Märsche (poet. = des Kriegsdienstes), Hor. carm. 3, 2, 9.
    ————
    2) konkr.: a) der Heereszug, die Marschkolonne, der auf dem Marsche befindliche Heerhaufen, α) des Fußvolks, phalanx, agmen magis, quam acies, Liv.: magis agmina, quam acies in via concurrerunt, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 57, 12 viele Beisp.): intentus miles, ut ordo agminis in aciem assisteret, sowie der Zug geordnet war, zur Schlacht auch anzutreten, Tac.: retro in agmen suorum infenso cessit hosti, Liv. – agmine, im Zuge, zugweise, agmine ingredi, agmine ire ad Urbem, Liv. – uno agmine abire, irrumpere in Urbem, Liv. - – agmine instructo, in gerüstetem Zuge, marschfertig, Liv.; ähnlich agmine facto, in geschlossenem Zuge, Verg.: tripertito agmine, in drei Heerhaufen (Marschkolonnen) geteilt, Tac. – agm. pilatum, Verg., od. iustum, Tac., ein in geschlossenen Reihen marschierendes Kriegsheer. – agmen confertum, ein dicht gedrängter, dicht geschlossener Heerhaufen, Sen. ad Marc. 16, 4 (vgl. unten no. d aus Verg. georg. 3, 369 sq.). – agm. quadratum, das in geordnetem Zuge (der nach allen vier Seiten hin sofort Front machen u. in Schlachtordnung treten konnte, mit dem Gepäck in der Mitte) marschierende Kriegsheer (so daß das ganze Heer gleichsam ein Parallelogramm bildete, also nie = bataillon carré); dah. oft agmine quadrato, »in geordnetem Zuge, in geschlossenen Gliedern, in Schlachtordnung, en ligne«, zB. incedere, ire, ingredi, Sall.,
    ————
    Curt. u.a.: u. dav. munito agmine, in gedecktem Zuge, Sall.: u. im Ggstz. agmine incauto, ut inter pacatos, Liv. – agm. obliquum, in schiefer Schlachtordnung aus der Flanke marschierend, Curt.: agm. primum, der Vortrab, die Vorhut, Spitze (des Heeres auf dem Marsche), Caes.: agm. medium, die Mitte (das Zentrum), Caes.: agm. extremum od. novissimum, der Nachtrab, die Nachhut, Caes. u.a. – agmen ducere, den Zug, das Heer anführen, Cic. Tusc. 2, 35 (v. Marius): ducit Amazonidum agmina Penthesilea, Verg. Aen. 1, 490. – agmen claudere, den Zug schließen u. decken, Curt.: agmen claudere et novissimis praesidio esse, den Zug schließen und die Nachhut bilden, Caes. – agmen cogere, den Zug hinten zusammenhalten (so daß die einzelnen hübsch beim Zuge bleiben) und decken, primae legionariae cohortes ibant, levis armatura et equites agmen cogebant, Liv. (vgl. unten no. d aus Solin. 25, 4). – agmen constituere, mit dem Zuge Halt machen, Sall. u.a. (s. Drak. Liv. 27, 16, 11 Beisp. aus Liv.). – agmen carpere, s. carpo. – im Bilde, educenda deinde dictio est ex hac domestica exercitatione et umbratili medium in agmen (mitten in den Heereszug), in pulverem, in clamorem, in castra atque in aciem forensem, Cic.: ut nec duces simus nec agmen cogamus, weder die Ersten noch die Letzten seien, Cic.: velut in agmen et numerum, gleichs. den Zug zu
    ————
    schließen u. die Zahl voll zu machen, Tac. – β) der Reiter, agm. equitum, Liv.: agm. equestre, Ov. – b) vom Zug der Flotte (weil dem Zug des Landesheeres ähnlich), das Geschwader, Liv. 21, 27, 8 (wo navium agmen); 31, 13, 1; 33, 41, 9; 37, 29, 7 u. 8. – c) vom Zuge des Gepäckes impedimentorum, Tac. ann. 2, 5: omnium impedimentorum agmen cogere (vgl. vorher no. a, α), Hirt. b.G. 8, 8, 3: non minore agmine rerum captarum quam suo prae se acto, Liv. 34, 52, 2. – d) übtr., v. Zuge gleichs. ein Heer bildender Tiere, natu maximus (elephantus) ducit agmen, aetate proximus cogit sequentes (vgl. vorher no. a), Solin. 25, 4: conferto agmine cervi torpent mole novā, Verg. georg. 8, 369 sq. (vgl. vorher no. a aus Sen. ad Marc. 16, 4): e pastu decedens agmine magno corvorum exercitus, Verg.: v. Ameisen, it nigrum campis agmen; u. pars agmina cogunt (s. oben no. a), Verg.: apes agmine facto (in geschlossenem Zuge, s. oben no. a) ignavum fucos pecus a praesepibus arcent, Verg. – u.v. personif. lebl. Ggstdn., venti velut agmine facto, quā data porta, ruunt, Verg.: diffugiunt stellae, quarum agmina cogit Lucifer, Ov. – v. der Zeit, sic ordinandus est dies omnis, tamquam cogat agmen, der letzte sei (s. no. a), Sen. ep. 12, 7. – agmen, f., Iord. Get. 7, 50.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > agmen

  • 6 āgmen

        āgmen inis, n    [ago], that which is driven.— In gen., a multitude, throng, host, troop, crowd, number, band: perpetuum totius Italiae: ingens mulierum, L.: puerile, of boys, V.: Eumenidum agmina, V.: navium, a line of ships (for a breakwater), L.: graniferum, ants, O.: agmina cervi fugā glomerant, V.: (stellarum) agmina, O. — Esp., an army on the march, column: medium hostium, the centre, L.: novissimum hostium... nostrum primum, rear, van, Cs.: extremum, rear guard, Cs.: confertissimo agmine contendere, in close array, Cs.: certum agminis locum tenere, place in the column: transverso agmine, by a flank movement, L.: agmine tacito, i. e. without signals, L.: agmine quadrato accedere, in solid column: quadrato agmine incedere, in a square, S.—An army, host, troops (cf. exercitus, acies): instructo agmine, L.: agmina curru Proterit, V.: horrentia pilis, H.: coniurata undique pugnant Agmina, O.: venti, velut agmine facto, as if for battle, V.: agmen agens, the naval line of battle, V.: rudis agminum, i. e. in war, H. — A course, train, line, stream, succession: leni fluit agmine, V.: immensum aquarum, V.: agmine longo formicae, in a long line, O.: agmine remorum celeri, with a quick stroke of the oars, V.: extremae agmina caudae, movements, V.: agmine certo, in a straight line, V.—Of an army, a passage, progress, march: de castris, de agminibus... dicere: in agmine, on the march, S.: in agmine principes facti, to lead, S.: educenda dictio est medium in agmen, before the public.
    * * *
    stream; herd, flock, troop, crowd; marching army, column, line; procession

    Latin-English dictionary > āgmen

  • 7 lacesso

    lăcesso, īvi or ĭi, ītum, 3 ( inf. pass. lacessiri, Col. 9, 8, 3; 9, 15, 4; Ambros. Ep. 6, 1:

    lacessi,

    Liv. 31, 18, 4 al.; Lact. 5, 2, 2:

    lacessientium,

    Liv. 27, 12, 13:

    lacessiebant,

    id. 23, 46, 11), v. a. [lacio; v. Roby, 1, § 625], to excite, provoke, challenge, exasperate, irritate (syn.: irrito, provoco).
    I.
    Lit.:

    aliquem ferro,

    Cic. Mil. 31, 84:

    sponsione me homo promtus lacessivit,

    id. Pis. 23, 55:

    tu ultro me maledictis lacessisti,

    id. Phil. 2, 1, 1:

    me amabis et scripto aliquo lacesses,

    by writing, force me to write in return, id. Fam. 12, 20:

    vetus si poeta non lacessisset prior,

    Ter. Phorm. prol. 14:

    hostes proelio,

    i. e. to attack, assail, Caes. B. G. 4, 11:

    aliquem bello,

    id. ib. 6, 5:

    Aeduos injuriā,

    id. ib. 1, 35:

    nos te nulla lacessiimus injuria,

    Cic. Fam. 11, 3, 1:

    Saguntini nec lacessentes nec lacessiti,

    Liv. 21, 11:

    aliquos lacessiturus bello,

    id. 28, 28; Cic. de Imp. Pomp. 10, 23:

    quorum alter relictus, alter lacessitus,

    id. ib. 2, 4:

    quid tam necessarium quam tenere semper arma, quibus... to ulcisci lacessitus,

    id. de Or. 1, 8, 32:

    ne rudis agminum sponsus lacessat leonem,

    Hor. C. 3, 2, 11:

    Caesar neque cedentes tanto collis ascensu lacessendos judicabat,

    Hirt. B. G. 8, 14:

    aliquem capitaliter,

    to make a deadly attack upon one, Plin. Ep. 1, 5:

    (corpora) quae feriunt oculorum acies visumque lacessunt,

    to strike, meet, Lucr. 4, 217; 691; cf. id. 4, 597:

    nares odor lacessit,

    id. 4, 691:

    fores nondum reserati carceris acer nunc pede nunc ipsa fronte lacessit Equus,

    Ov. Tr. 5, 9, 30.— Poet.:

    aëra Sole lacessita ( = percussa radiis solis),

    struck with the sunbeams' glitter, Verg. A. 7, 527; cf.

    vindemia pluviisque aut ventis lacessita,

    Col. 3, 21, 5.—
    II.
    Transf., in gen.
    A.
    To urge, arouse, excite, stimulate, shake, move:

    a quo non modo impulsi sumus ad philosophas scriptiones, verum Etiam lacessiti,

    Cic. Tusc. 1, 41, 121:

    ad scribendum,

    id. Att. 1, 13, 1:

    ad pugnam,

    Liv. 2, 45 init.:

    usus luxuriantis aetatis signaturas pretiosis gemmis coepit insculpere, et certatim haec omnis imitatio lacessivit,

    Macr. S. 7, 13, 11: aurigae manibusque lacessunt Pectora plausa cavis, pat them on their breasts (in order to animate them), Verg. A. 12, 85:

    pugnam,

    id. ib. 5, 429:

    bella,

    id. ib. 11, 254:

    ne quemquam voce lacessas,

    id. E. 3, 51:

    his se stimulis dolor ipse lacessit,

    Luc. 2, 42:

    Nilus spuma astra lacessit,

    id. 10, 320:

    taurus lacessit campum,

    Stat. Th. 12, 604:

    clamore sidera,

    Sil. 17, 387:

    deos (precibus),

    to assail, importune, Hor. C. 2, 18, 12:

    pelagus carinā,

    to stir, chafe, id. ib. 1, 35, 7.—
    B.
    To call forth, arouse, produce:

    sermones,

    Cic. Fam. 3, 8, 7:

    ferrum,

    Verg. A. 10, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > lacesso

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»